Z Lidzbarka wyjeżdżamy na północny – wschód szosą w kierunku Koszelew. Po czterech kilometrach docieramy do wsi Jeleń. Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z roku 1410, w roku 1442 powstał tu rycerski folwark. Już od czasów krzyżackich istniała we wsi karczma, w roku 1570 wymienia się także zakład krawiecki. Pod koniec XIX wieku mieszkało tu już 538 osób. Wieś zachowała w większości tradycyjną zabudowę z drewna i czerwonej cegły, stoi tu też kamienna kuźnia. W  budynku po szkolnym z początku XIX wieku ma swą siedzibę Welski Park Krajobrazowy. Welski Park Krajobrazowy utworzona w roku 1995 dla ochrony rzeki Wel, jej doliny i jezior, przez które przepływa. Powierzchnia parku wynosi 24,237 ha, a jego otuliny 3,793 ha. Park leży na terenie powiatów działdowskiego i nowomiejskiego. Mieści się tu też niewielkie, lecz bardzo interesujące muzeum prezentujące zbiory etnograficzne z  terenu WPK. (Jeleń 84 tel. 023 698 10 36). Na wschód od Jelenia znajduje się rezerwat przyrody „Bagno Koziana”. Jest to rezerwat ornitologiczny obejmujący tereny zarastającego jeziora. Stwierdzono występowanie tu 87 gatunków ptaków. 61 z nich ma tu swoje stanowiska lęgowe, wiele uznawanych jest w Europie za zagrożone. Na północnym krańcu miejscowości jezioro Jeleń Wielki (39,6 ha). Zaledwie kilkaset metrów od Jelenia rozpoczyna się wieś Wąpiersk. Istniała już na pewno przed rokiem 1410. Straty oceniane na 200 grzywien przyniosła miejscowości „wojna głodowa” (1414 r.). Pod koniec wieku powstał tu majątek rycerski. Przez stulecia władali nim Wąpierscy, Santopscy (dwaj z nich Antoni i Marceli brali udział w powstaniu listopadowym), Suchorscy, Karwowieccy, Miecznikowscy. W roku 1570 były we wsi trzy karczmy i dwóch sołtysów. Również parafia tutejsza ma krzyżackie korzenie. Już wówczas miała to być budowla murowana. Kościół kilkakrotnie płonął (1520, 1733), kilkakrotnie też go odbudowywano (1671, 1762). Zniszczeń, jakie powstały w czasie wojen napoleońskich, władze pruskie nie pozwoliły usunąć, a kościół popadł w całkowitą ruinę i w tym stanie dotrwał do lat 20. XX wieku. W latach 1933 – 35 wzniesiona została obecna budowla. Kościół jest neobarokowy, nie tynkowany, ze skromnym detalem architektonicznym. Na dawnym cmentarzu przykościelnym stoi ładny żeliwny krzyż z 2 połowy XIX wieku. We wsi zachowało się sporo domów mieszkalnych z końca XIX i początku XX wieku, dawna szkoła (1894 r.) i biblioteka (1905 r.). Za Wąpierskiem skręcamy w lewo w drogę prowadzącą do miejscowościTarczyny. Niewielka wieś rozłożyła się na wysokim brzegu jeziora Grądy. W  XVIII wieku była to osada szlachecka należąca do dóbr biskupa chełmińskiego. Jest tu kilka stuletnich budynków mieszkalnych i dawna wiejska szkoła. Główną atrakcją okolicy jest położone w lesie na północ od wsi grodzisko wczesnośredniowieczne i skansen archeologiczny. W lecie odbywają się tu jarmarki, na których spróbować można potraw z epoki, zobaczyć pokazy walk i dawnego rzemiosła. Samo grodzisko położone jest na półwyspie jeziora. Zachował się kilkukilometrowej wysokości wał i  fosa, widać też miejsce dawnej bramy. Z Grodziska jedziemy asfaltową szosą na zachód do wsi Kiełpiny. Istniała ona już w roku 1387 i należała do dóbr kapituły chełmińskiej. Wojna głodowa spowodowała niemal całkowite wyludnienie wsi. W roku 1570 liczyła ona 30 łanów. Pierwsze wzmianki o tutejszym kościele pochodzą z roku 1410, kiedy to przed sąd wójta bratiańskiego powołano tutejszego proboszcza. W połowie XVI wieku rozebrano mocno już zniszczony kościół z czasów krzyżackich, a na jego miejscu wzniesiono nową drewnianą świątynię. Na początku XVII wieku padł on ofiarą pożaru. W  roku 1630 parafię zlikwidowano. Nowy kościół wzniesiono dopiero w roku 1745. Ta kamienna budowla już w latach 60. XX wieku została znacznie rozbudowana (część północna). W jej wnętrzu warto zobaczyć granitową kropielnicę z XVI wieku, organy z 1888 roku i obraz św. Józefa Mullera w  1909 roku. Wokół świątyni rozciąga się dawny cmentarz z kilkoma ilustrującymi nagrobkami. Po przeciwnej stronie szosy Lidzbark – Lubawa stoi budynek dawnego zajazdu. Na ścianie budynku gospodarczego zachowały się resztki szyldu z okresu międzywojennego „Oberża i zajazd. Skład towarów kolonialnych i wódek” (stan z roku 2000). Poza tym można tu zobaczyć kilka murowanych budynków z początku XX wieku oraz szkołę z  roku 1909. Na obrzeżu wsi znajduje się zaniedbany cmentarz choleryczny z  połowy XIX wieku. Przy szosie do Lidzbarka znajduje się gospodarstwo agroturystyczne oferujące m. in. Przejażdżki konne. Na zachód od wsi rynnowe Jezioro Kiełpińskie (60,8 ha). Jedziemy na południe, w lesie za Kiełpinami skręcamy w drogę gruntową w kierunku Chełst. Chełsty to dawny majątek rycerski założony na początku XV wieku. Od tego czasu aż do 1788 roku należały do rodu Chełstowskich. To najprawdopodobniej oni wznieśli tu okazały dwór. Budowla była piętrowa, drewniana, lecz otynkowana, na kamiennej podmórawce z  mansardowym dachem. Od frontu znajdował się dwukondygnacyjny kolumnowy portyk. Majątek bardzo ucierpiał w czasie krótkiej okupacji rosyjskiej w  1914 roku. Dobra Chełsty rozparcelowano w okresie międzywojennym. Po II wojnie światowej powstał tu PGR, który doprowadził dwór do całkowitej ruiny. Z dawnego majątku pozostały jeszcze resztki sadu i parku dworskiego z połowy XIX wieku, w tym ponad dwustupięćdziesięcioletni buk rosnący przed resztkami dworu. Można też zobaczyć gorzelnię z końca XIX wieku, dwie obory i trzy czworaki. Na Welu stoi też wiekowy młyn, niestety mocno już przebudowany. Dalej trasa wiedzie do wsi Słup założonej podobnie jak większość na tym terenie jeszcze w czasach krzyżackich. W XV wieku tutejszym majątkiem miał władać Stefan Dworakowski. Osobliwością wsi jest spora liczba drewnianych chałup, często z zachowanym jeszcze detalem i stolarką. Wśród nich są też takie z dachem o bardzo małym spadku. Domy te w większości należały niegdyś do niemieckich kolonistów przybywających na te tereny już od końca XVIII wieku. Pamiątką po nich jest także znajdujący się we wsi cmentarz ewangelicki (jest tu też zaniedbany cmentarz choleryczny). Na skraju miejscowości stoi niewielki dworek, pozostałość po wielkim majątku. Trzy kilometry na południe leży szlachecka wieś Wlewsk. Do 1408 roku należała ona do wielkiego mistrza krzyżackiego Ulricha von Jungingena. Już w roku 1379 istniała tu parafia i drewniany kościół. W roku 1690 właściciel majątku Paweł Chełstowski zastąpił go nowym zbudowanym z tzw. muru pruskiego. 114 lat później wielki pożar strawił wieś wraz z kościołem. Dopiero w roku 1863 powstała na jego miejscu istniejąca do dziś neogotycka kaplica. W jej podziemiach znajdują się groby: fundatora, polskiego posła do parlamentu Rzeszy, Władysława Różyckiego i jego potomków. Wewnątrz kaplicy znajduje się drewniana figura z 1823 roku. Z majątku Różyckich zachowały się gorzelnia z 1875 roku, stuletni magazyn i dworski park. Za Wlewskiem skręcamy w prawo, by po trzech kilometrach dotrzeć doPiaseczna. Tu, nad niewielkim jeziorem o tej samej nazwie, w lecie czynne jest kąpielisko, pole namiotowe, wypożyczalnia sprzętu wodnego i punkt gastronomiczny. Swą czystość zawdzięcza jezioro ukształtowaniu terenu. Jest to zbiornik bez dopływowy, nie spływają więc do niego żadne zanieczyszczenia. Okoliczne lasy wchodzą w skład Górznieńsko – Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego. W Piasecznie od szosy Lidzbark – Brodnica odgałęzia się droga doKlonowa (Klonowo). Ta śródleśna osada założona została w wieku XIV. Jej zabudowa, budynki mieszkalne, szkoła, domy kolejowe pochodzą głównie z  końca XIX wieku. Niedaleko stąd do najstarszego rezerwatu w powiecie działdowskim, utworzonego już w 1955 roku. W rezerwacie geomorfologiczno – leśnym „Jar Brynicy”, bo taką nosi on nazwę, ochronie podlega las mieszany porastający strome stoki doliny rzeczki Brynicy. Jar głęboki jest miejscami na 40 – 50 metrów, a rosnące tu drzewa mają nawet 160 lat. Z rezerwatu leśną drogą przez Bryńsk Ostrowy jedziemy do Bryńska Kolonii. Mimo iż nazwa Bryńsk (Langedorf), a  właściwie „Brennitia” pojawia się w źródłach pisanych już w roku 1229, te leśne i bagniste tereny zostały na dobre zasiedlone dopiero w latach 1820 – 50. Osiedlali się tu głównie niemieccy koloniści wyznania ewangelickiego. Zbudowali oni, długą na trzy kilometry, wieś ciągnącą się wzdłuż jednej drogi (rzędówka). Stąd też pochodzi niemiecka nazwa miejscowości Langedorf (długa wieś). Przy drodze stawiano zawsze zagrodę, a za nią ciągnął się długi i wąski pas ziemi należący do gospodarstwa. W roku 1864 istniały tu ewangelicki dom modlitwy i szkoła. W latach 1909 – 11 wzniesiono tu niewielki kościół protestancki. Znacznej pomocy finansowej przy jego budowie udzieliło towarzystwo Gustawa Adolfa. Od okresu międzywojennego liczba ewangelików we wsi systematycznie malała. Od roku 1945 kościół tutejszy dzierżawią katolicy. W Bryńsku zachowało się sporo zarówno drewnianych jak i  murowanych domów pamiętających jeszcze czasy kolonistów. Polana, na której położona jest wieś, systematycznie zarasta. Szosą na północ wracamy przez Jamielnik do Lidzbarka.